Wat is het Victoriapark?
We zijn al even bezig met het omtoveren van het Emmasingelkwadrant tot een nieuwe hotspot van centrum Eindhoven. Die levendigheid willen we ook versterken door het aan te leggen Victoriapark. Het Victoriapark komt op het huidige parkeerterrein tussen de straten ‘Victoriapark’, ‘Lichtstraat’ en ‘Lichtplein’.
Een plek in het centrum waar bewoners samenkomen. Maar ook een nieuw groen pareltje voor de inwoners en bezoekers van Eindhoven. Een park voor de stad, een tuin voor de buurt. Waar je even tot rust komt in de lunchpauze. Of tijdens het shoppen in de stad. Met je voeten in het gras en je hoofd in de wolken. Een plek waar je de drukte van de stad even aan je voorbij laat glijden. Een typisch Eindhovense plek, omringd door Philips-iconen. Met events, design, living labs en innovatie. Zoals de Sunseeker, een lichtproject van studio VANTOT.
Welke verlangens zijn er opgehaald in de buurt en de stad?
Bij de gebiedsontwikkeling van het Emmasingelkwadrant gaan we zoveel mogelijk het gesprek met elkaar aan. Zo ook bij het vormgeven van het park. In 2019 spraken twee Eindhovense ontwerpers Renee Scheepers en Alissa van Asseldonk met omwonenden, mogelijke bezoekers, ondernemers en andere geïnteresseerden. Want een park bouwen kan iedereen. Maar een park bouwen dat past bij de behoeften van de inwoners van de stad is heel wat anders. De resultaten van die gesprekken, sessies en de inspraakavond komen terug in het ontwerp van het park en lees je in onderstaand belevingsonderzoek.
Hoe zijn de verlangens verwerkt in het ontwerp?
Verlangen 1: connectie met de natuur
Wat opvalt is dat wanneer mensen zichzelf daadwerkelijk in het park plaatsen, de gesprekken expliciet gaan over het letterlijk contact maken met de natuur: voelen en aanraken. “Een moment van rust in de steenwoestijn”, waar vooral Eindhovense stadsbewoners een tekort aan hebben in hun dagelijkse routine.
En zo komt het terug in het ontwerp
Het ontwerp nodigt uit tot aanraking. Er zijn niet alleen bankjes waar je op kunt zitten en paden waar je overheen moet lopen. Je kunt het - op sommige plekken - lange gras betreden, je schoenen uittrekken en in het gras gaan liggen. Ook zal de beek op bepaalde stukken toegankelijk zijn en kun je het water aanraken of pootje baden of kun je erdoorheen lopen wanneer het water laag staat. Ook kun je de beek op sommige plekken oversteken, via stapstenen.
Verlangen 2: open versus gesloten
Wat mensen om zich heen zien in het toekomstige park wordt vaak beschreven vanuit het gevoel dat ze erbij hebben. Hierbij worden contrasten aangehaald als open ruimte versus gesloten ruimte en plotselinge doorkijkjes door dichte gebieden. Zowel een plek waar je anoniem kan zijn, als ook een plek waar je mensen kan ontmoeten.
En zo komt het terug in het ontwerp
Vanuit dit verlangen hebben we hoogteverschillen toegevoegd in het park. Hierdoor heb je niet in één keer overzicht over het gehele park en kun je ook een plekje uit het zicht zoeken. In drogere periodes komen de beddingen van de Gender droog te staan waardoor dit ook meteen een stukje park wordt. Deze taluds – schuine hellingen - liggen een stukje lager (1,5 meter). Ook kiezen we voor bijzondere zitranden, waardoor je ontmoetingen mogelijk maakt. Niet alleen standaard bankjes dus, maar lage zitelementen in de heuvels van het park, waardoor je heerlijk in het park verblijft, met elkaar praat, picknickt etc.
Verlangen 3: seizoenen beleven
Een opvallende koppeling die een aantal mensen uit zichzelf maakt is de beleving van tijd en jaargetijden door de natuur. Ze halen daarbij het belang aan van begroeiing die er in verschillende seizoenen anders uitziet (kleur, bloeien, bladhoudend in de winter).
En zo komt het terug in het ontwerp
Een paar keer per jaar zal de beek droogstaan. Dan zie je een droge beek met gras en riet. In regenachtige seizoenen zal de beek juist wat hoger staan doordat het water wat in de omgeving valt door de Gender stroomt. Ook met de keuze voor diverse bomen (bomen die je veel in Eindhoven tegenkomt, maar ook soorten als Taxodium) proberen we de seizoenen en de kleuren die hierbij horen te benadrukken. Met langere grassen en zogeheten onderbeplanting proberen we ook de biodiversiteit te bevorderen.
Verlangen 4: beleving in en vanuit het park
Sfeerlicht en veiligheid worden veelal in één zin aangehaald. In de nacht mag het zorgen voor veiligheid. In de avond mag het voornamelijk dienen als sfeer (gedempt, uitlichten van gebouwen of bomen of zelfs van de hele Gender als lichtobject). Het moet ook interessant zijn wanneer je van boven op het park kijkt, vinden bewoners. Maar het belangrijkste is dat de verlichting het ook daadwerkelijk doet. Niets blijkt zo irritant te zijn als een lamp die kapot is.
En zo komt het terug in het ontwerp
We zorgen op veel plekken voor licht, zodat er geen duistere plekken zijn waar je een onbehaaglijk gevoel door kan krijgen. Daarvoor doen we lichtberekeningen en kiezen we lampen die goed verlichten en niet snel kapotgaan. Daarnaast experimenteren we met de Sunseeker: een lichtopstelling die nu al midden in het park getest wordt. Mogelijk krijgt deze straks ook een plekje in het Victoriapark.
Verlangen 5: Beleving van boven
Veel mensen geven aan op het park uit te kijken. Zo’n 500 tot 600 huishoudens hebben straks zicht op het park. Maar ook ondernemers, werknemers en bezoekers kijken op het park uit. Een interessante potentiële gebruikersgroep die we nog niet in beeld hadden en van bovenaf ‘tijd spendeert’ in het park.
En zo komt het terug in het ontwerp
We ontwerpen als het ware ook een beetje vanaf boven, vanuit een vogelperspectief. Vanuit daar kan je de Gender goed zien en de stroming volgen. Op een mooie zomerdag volg je vanaf boven goed wat er in het park gebeurt. Het groen zal ook zorgen voor een toename in het aantal vogels, en ook dit kun je van bovenaf goed aanschouwen. We willen voorkomen dat het park een ‘lichtbak’ wordt met verlichting die richting de ramen en balkons schijnt. Het doel is subtiele verlichting die de contouren van het park van boven accentueert.
Verlangen 6: Toevallige ontmoetingen en onverwachte verrassende taferelen
Omwonenden zien kwaliteit in toevallige ontmoetingen op een bankje in de zon, in plaats van geplande afspraken op een terras. Ze beschrijven taferelen waarvan ze per ongeluk onderdeel worden: de bal die van het veldje rolt, de muzikant die en liedje voor je speelt en de buurman die nog niet zo goed kende, maar waar je toch een praatje mee maakt. Het park wordt door bewoners gezien als hun nieuwe tuin. En dat biedt kansen! Zeker in een buurt die volgens bewoners nog niet functioneert als een écht buurtje. Er is nog relatief weinig contact, maar dat zou het door de komst van het park wel eens kunnen veranderen wanneer het uitnodigt om elkaar toevallig te ontmoeten!
En zo komt het terug in het ontwerp
Om nú al meer buurtgevoel te creëren worden er al initiatieven ontplooit en activiteiten georganiseerd, zoals het gezamenlijk aanplanten van een tuintje (samen met VANTOT) en theatervoorstelling Vogelvrij (een initiatief van buurtbewoonster Michèle Rijzewijk). Omliggende ondernemers denken bijvoorbeeld na over het aanbieden van picknickmanden. Maar straks, wanneer het park klaar is, zullen er ook tal van plekken zijn waar je elkaar kunt ontmoeten zonder dat je daarbij een drankje hoeft te kopen of te bestellen. We hebben het ontwerp bewust ‘open’ gelaten. Geen speeltoestellen of andere attributen of overal bankjes in een rijtje naast elkaar. Het park moet uitnodigen om het te gebruiken zoals jij dat wilt en een speelaanleiding, podium of fijne plek zelf te ontdekken.
Verlangen 7: park als podium
Op het Lichtplein zien bewoners incidentele bijeenkomsten wel zitten. Met de nadruk op incidenteel. Evenementen als Glow en Koningsdag worden daarbij benoemd als incidenteel. Maar voornamelijk ook kleinschalige dingen. Het plein heeft potentie en de trappen hebben een meerduidige kwaliteit: sporten, ontmoeten, theater. Het is als vanzelf al een soort tribune, en het park het podium. Er ligt hier ook duidelijk een kans om de omliggende organisaties als Design Academy Eindhoven, de Bibliotheek en de horeca te betrekken. Waar Design Academy ruimte te kort heeft en staat te springen om hybride expositieruimte, kan de Bibliotheek juist het park gebruiken om ook contact te maken met de begane grond, want op de 1e verdieping missen ze sterk de verbinding met de publieke ruimte.
En zo komt het terug in het ontwerp
De trappen op het Lichtplein blijven bestaan en worden straks beter bij het park getrokken. We trekken het park over het nu nog stenige Lichtplein. Hierdoor worden de trappen meer een tribune en hebben we het gebied rond het Lichtplein bewust wat ‘open’ gelaten. om bijvoorbeeld een buitenfilm te organiseren of voor een expositie van het TAC of Design Academy of voorleesmiddag van de bibliotheek.
Verlangen 8: spelen in het park
In het centrum komen ook steeds meer kinderen te wonen, en veel bewoners krijgen regelmatig kleinkinderen op bezoek. Er zijn vrijwel geen speeltuintjes of -plekken in de buurt. Het zou mooi zijn om in de toekomst in het park te kunnen spelen! Daarbij wordt expliciet gezegd: geen speeltoestellen, maar het park zelf als ontdekkingsplek. Het moet verwonderen en uitdagen.
En zo komt het terug in het ontwerp
Dit nemen we mee. We willen vooral zorgen dat de natuur ontdekt kan worden. De Gender mag aangeraakt worden, je mag er doorheen worden, er mogen dammen gebouwd worden. Rol van de heuveltjes af of speel gewoon een potje voetbal of verstoppertje in het lange gras. Het kan straks allemaal!
Verlangen 9: beleving van identiteit: verborgen parel met wilde ideeën
Volgens velen is het een plek met potentie. Daarmee moet het ook kwaliteit uitstralen in de keuze voor materialen. Mensen spreken over een verborgen plek met wilde ideeën. Bijna iedereen geeft aan dat je het totaalplaatje van het park ook niet te veel moet sturen, dat het organisch mag ontstaan.
En zo komt het terug in het ontwerp
De keuzes die we voor de binnenstad maken, komen hierin terug. Denk aan goede materialen voor straatstenen, prullenbakken en fietsnietjes. Ook investeren we in goede groeiplaatsen, groen en bomen. Die tegen een stootje kunnen en vooral erg goed gaan groeien. We nemen het Clausplein hiervoor ook zeker als inspiratie. Wat er vervolgens in het park gebeurd is aan de bezoeker zelf.
Verlangen 10: Verkeer & infrastructuur
Waar ondernemers het belang van laden en lossen en het parkeren van bezoekers benadrukken hameren bewoners juist op “geen auto’s op het maaiveld, geen gemotoriseerd verkeer dat langskomt” en stippen het probleem van het parkeren aan. Auto’s en fietsen zijn een doorn in het oog, “nu al, en nu is er nog niet eens zoveel te beleven”. En fietsen... “dat kan toch langs de rand?!”. De nadrukkelijke wens is om het gebied toegankelijk te houden, maar vooral uitnodigend voor fietsers en voetgangers.
En zo komt het terug in het ontwerp
In het ontwerp krijgt de voetganger en fietser de meeste ruimte en wordt het autoverkeer teruggedrongen. Verkeer rondom Philips Lighting wordt één richting en de huidige verbinding van de Willemstraat naar de Mathildelaan komt te vervallen. Tegelijkertijd maken we wel mogelijk dat de woningen te bereiken zijn met de auto en dat ook de ondernemers bevoorraad kunnen worden. Het autoparkeren voor bewoners gebeurt straks in (nieuwe) parkeergarages onder de grond. De bezoeker wordt vooral verwezen naar de al bestaande commerciële parkeergarages en enkele plekjes op het maaiveld. Ook de huidige elektrische deelauto’s krijgen een plekje in het gebied. Maar de auto is te gast, de voetganger en de fietser krijgen alle ruimte.
Verlangen 11: entree naar het park
Veel bewoners hebben het over de entree(s) naar het park. Het zou mooi zijn als je al een beetje het park in wordt gezogen vanuit de stad. Ze gebruiken daarbij sprekende voorbeelden, zoals pixels en een octopus. De doorgang onder de Witte Dame wordt daarbij vaak aangehaald als doorn in het oog. Hoe ga je om met al die fietsen daar en hoe maak je de toegang aantrekkelijk?
En zo komt het terug in het ontwerp
Via de entrees op de Mathildelaan en Willemstraat zie je aan de nieuwe inrichting en de aanplanting van groen en bomen veel sneller dat hier een park ligt. Ook met het weghalen van het karkas is er straks een zichtlijn en entree via de Vonderweg. Ook de entree vanuit de Emmasingel wordt erg belangrijk. Zo wordt er gewerkt aan een betere oversteek over de Emmasingel en zijn we aan het onderzoeken hoe we de entree onder de Witte Dame beter kunnen vormgeven.
Komt er een kunstwerk in het park?
Ja! Het kunstwerk ‘Poort naar de toekomst’, een eerbetoon aan Gerard Philips. Want waar Anton en Frits Philips al een mooi plekje in de stad hebben, miste Gerard Philips nog. Tot nu.
Het kunstwerk is op 15 mei 2023 officieel geschonken aan de gemeente en staat nu tijdelijk in het gloeilampplantsoen. Als de eerste fase van de aanleg van het Victoriapark is afgerond, krijgt het beeld zijn definitieve plek in het park, op het voormalige Philipsterrein.
Wat is de planning?
Het ontwerp van het park is klaar en is in onderstaande link te zien. Inmiddels is de aannemer geselecteerd: Remmits. De voorbereidende werkzaamheden zijn gestart. In augustus 2024 zijn we gestart met de aanleg van het park, dat naar verwachting in augustus 2025 klaar is. De verwachte planning is ook hieronder te vinden.
-
Definitief ontwerp Victoriapark (3.3 MB)
